Risk Yönetimi Nedir?

Risk yönetimi nedir sorusunu; bir organizasyonun sermayesine, kazançlarına ve operasyonlarına yönelik tehditleri belirleme, değerlendirme ve kontrol etme süreci olarak özetleyebiliriz. Bu risklerin finansal belirsizlikler, yasal yükümlülükler, teknoloji sorunları, stratejik yönetim hataları, kazalar ve doğal afetler dahil olmak üzere çeşitli kaynakları var. Başarılı bir risk yönetimi, bir organizasyonun karşı karşıya olduğu risklerin tamamını göz önünde bulundurmasını sağlar. Ayrıca farklı riskler arasındaki ilişkiyi ve hedefler üzerinde yaratabileceği etkiyi de mutlaka değerlendiriyor. Risk yönetimi uygulamaları, tüm ilgili tehditleri ve bunların potansiyel etkilerini öngörmeyi ve ortaya çıktıklarında bunları yönetmek için planlar oluşturmayı amaçlıyor.

Risk yönetimi, herhangi bir iş stratejisinin ayrılmaz bir parçasıdır. İşletmelerin ve bireylerin finansal harcamalara, verimsizliklere, itibar kaybına ve diğer potansiyel kayıplara karşı kendilerini korumalarına yardımcı oluyor. Olası riskler, maliyette geçici artışlar gibi küçük ölçekte olabilir. Ancak bazı durumlarda çok büyük skandallara da neden olabilir ve büyük mali yükler, itibar kaybı veya hatta işletmenin kapanması gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. İşletmeler risk yönetimini kapsamlı ve proaktif bir yaklaşımla sürdürerek kendilerini koruyabilir ve tehditler ortaya çıktığında doğru yanıt verebilir. Yazımızın devamında kurumsal risk ve risk yönetiminin aşamaları gibi pek çok konuyu keşfedebilirsiniz.

Risk Yönetimi Neden Gerekli?

Bir işletmenin neden bir risk yönetim uygulamasına ihtiyacı olduğunu anlamak için öncelikle bunun öneminden söz edelim. Sorumuz şu: Risk yönetimi neden önemlidir? Öncelikle risk yönetimi, belki de hiçbir zaman iş başarısı için şu anda olduğundan daha önemli olmamıştı. Günümüz şirket ve organizasyonlarının karşı karşıya kaldığı riskler, küreselleşmenin hızından dolayı daha karmaşık hale gelmekte. Sürekli olarak yeni riskler ortaya çıkıyor ve bunlar çoğunlukla teknolojinin yaygın kullanımıyla ilgili.

Örneğin COVID-19 salgını, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için hızla büyük bir tehdit haline geldi. Birçoğu salgının oluşturduğu riskleri yönetmek için hızlı uygulamalar gerçekleştirdi. Ancak uzaktan veya hibrit çalışma ortamlarını yönetme ihtiyacı gibi bu risklerden bazılarıyla hala boğuşuyorlar. Birçok şirkette yöneticiler, risk yönetimi programlarına yeni bir bakış açısı getiriyor. Kuruluşlar risk süreci ve diğer unsurları inceliyor ve risk yönetimine kimlerin dahil olması gerektiğini yeniden değerlendiriyor. Birçok uzman, risk yönetiminin çok önemli bir işleve sahip olduğunu belirtiyor. Örneğin bankalar ve sigorta şirketleri, genellikle bir risk yöneticisi tarafından yönetilen departmanlara uzun zamandır sahipler. Bu unvan, finans sektörü dışında hala nispeten nadirdir.

Şimdi risk yönetiminin neden gerekli olduğunu maddelerle açıklayalım:

• Kuruluşun itibarını korur: Birçok durumda etkili risk yönetimi, kuruluşunuzu itibarı kötü etkileyebilecek olaylardan korur. Örneğin hava yolları, hava koşulları veya arızalar nedeniyle uçuş gecikmeleri ve iptalleri gibi öngörülemeyen olaylar yaşayabilir. Bu tür olaylar operasyonel riskler olarak kabul edilse bile zararlı olabilirler.
• Kayıpları en aza indirir: Çoğu işletme büyük mali kayıplardan kaçınmak için risk yönetimi ekipleri oluşturur.

• Yeniliği ve büyümeyi teşvik eder: Risk yönetimi yalnızca olumsuz sonuçlardan kaçınmakla ilgili değildir. Aynı zamanda kuruluşunuzun yenilikçiliğini ve büyümesini yönlendiren bir katalizör de olabilir.

Risk Yönetimi Süreci Nasıl Olur?

Yukarıda da belirttiğimiz üzere risk yönetimi, alınması gereken eylemler için bir çerçeve sağlıyor. Riski yönetmek için ise atılması gereken belli başlı adımlar var. Bu adımlara “risk yönetimi süreci” deniyor: Riskleri belirlemekle başlıyor, riskleri analiz etmeye devam ediyor, ardından riskler öncelik sırasına alınıyor. Tüm bunlara göre bir çözüm uygulanıyor ve son olarak risk takip ediliyor. Aşağıda buna göre oluşturulmuş risk yönetim aşamalarını bulabilirsiniz.

Adım 1: Riski Belirleyin

Risk yönetimi sürecinin ilk adımı, işletmeni yaşadığı veya maruz kaldığı risklerin belirlemesidir. Riskin birçok farklı türü var: Yasal, çevresel, iç ve dış riskler gibi. Bu risk faktörlerinin mümkünse tamamını veya çoğunu doğru belirlemek önemlidir. Manuel bir ortamda, bu riskler manuel olarak not edilebilir. Kuruluşun kullandığı bir risk yönetimi aracı varsa tüm bu bilgiler doğrudan sisteme de girilebilir. Dijital bir araçta risklerin not edilmesinin avantajı, risklerin artık sisteme erişimi olan herkes tarafından görülebilmesidir.

Adım 2: Riski Analiz Edin

Bir risk belirlendikten sonra sıra bu riskin analiz edilmesine geliyor. Risk ile organizasyon arasındaki bağlantıyı anlamak bu noktada çok önemlidir. Riskin etkisini belirlemek için riskin işletmede ne kadar bir alanı etkilediğini görmek gerekiyor.

Adım 3: Riski Değerlendirin

Risklerin önceliklendirilmesi de gerekiyor. Bunun için bir değerlendirme ve sıralama yapmak şart. Çoğu risk yönetimi, riskin büyüklüğüne bağlı olarak farklı risk kategorilerine sahiptir. Biraz rahatsızlığa neden olabilecek bir risk düşük olarak derecelendirilirken felaketle sonuçlanabilecek riskler en yüksek olarak derecelendirilebilir. Riskleri sıralamak önemlidir çünkü bu, kuruluşun bütünsel bir görüş elde etmesini sağlayabilir. Örneğin düşük seviyeli riskler için üst düzey yönetimin müdahalesini gerekmeyebilir. Öte yandan en yüksek dereceli risklerden sadece biri bile acil müdahale gerektirebilir. Tüm bunların seçimini doğru yapmak için bir değerlendirme yapmak şart.

Ayrıca riskleri nitelik ve niceliğine göre ayırabilirsiniz. Niteliksel riskler, genellikle en çok karşılaşılan risk türleridir. Örneğin, birçok işletmenin şu anda odaklandığı iklim değişikliği riski gibi. Niceliksel riskleri ise daha çok finans dünyasında görüyoruz. Niceliksel risk değerlendirmeleri nitel risk değerlendirmelerinden daha kolay otomatikleştiriliyor ve genellikle daha nesnel kabul ediliyor.

4. Adım: Riski Tedavi Edin

Her riskin mümkün olduğunca ortadan kaldırılması veya sınırlandırılması gerekiyor. Bu, riskin ait olduğu alanın uzmanlarıyla bağlantı kurarak yapılabilir. Manuel bir ortamda bu, her bir paydaşla iletişime geçmeyi ve ardından herkesin konuşup sorunları tartışabileceği toplantılar ayarlamayı gerektiriyor. Duruma ve riskin dinamiğine göre bu da oldukça elverişli olabilir. Ancak bunun yanı sıra günümüzün dijital dünyasında risk yönetimi ile ilgili kullanabileceğiniz çevrim içi araçlar da var. Bunlar sayesinde ilgili tüm paydaşlara sistem içinden bildirimler gönderilebilir. Üst yönetim ayrıca önerilen çözümleri ve sistem içinde kaydedilen ilerlemeyi yakından takip edebilir.

Adım 5: Riski İzleyin ve Gözden Geçirin

Tüm riskler ortadan kaldırılmayabilir ve bazı riskler her zaman mevcut olabilir. Örneğin pazar/piyasa riskleri ve çevresel riskler, her zaman izlenmesi gereken risklere sadece iki örnektir.

Risk Yönetiminin Zorlukları Nelerdir?

Risk yönetimi ekiplerinin karşılaşmayı beklemesi gereken zorluklardan bazıları şunlardır:

• Risk yönetimi programları pahalı yazılım ve hizmetler olabildiği için harcamalar başlangıçta artabilir.
• Riskin ciddiyeti ve nasıl ele alınacağı konusunda fikir birliğine varmak karmaşık olabilir.
• Yöneticilere kesin yatırım getirisini sayısal olarak veremediğiniz sürece risk yönetiminin değerini göstermek zor olabilir.

Risk Yönetiminde Yapay Zeka

Son olarak çağımızın en büyük teknolojik gelişmesini de risk yönetimi özelinde konuşalım. Yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi (ML) teknolojileri, kuruluşların potansiyel tehditleri proaktif bir şekilde belirlemesine ve azaltmasına yardımcı olabilir. Risk yönetimi uzmanları ve diğer risk profesyonelleri, sorunları daha iyi tespit etmek ve çözümleri otomatikleştirmek için yapay zeka araçlarını ve sistemlerini kullanabilirler.

Tahmini analizler bu konuda öne çıkıyor. Makine öğrenimi algoritmaları, kalıpları belirlemek ve olası riskleri öngörmek için büyük miktarda veriyi analiz edebilir. Örneğin bir finans kuruluşu veya sigorta şirketi, dolandırıcılık risklerini azaltmak için işlemlerdeki veya kullanıcı davranışındaki anormallikleri, şüpheli davranış kalıplarını tespit etmek isterse yapay zeka araçlarını kullanabilir.