- TSRS nedir ve neden şimdi?
- Yönetim Kurulu Ajandası: İlk 3 karar
- Risk Yönetimi ve Senaryo: İklimi iş modeline nasıl entegre ederiz?
- Finansallaştırma: “İklim etkisi” nasıl sayıya dönüşür?
- Veri Yönetişimi: Denetlenebilir veri için asgari gereksinimler
- Denetim ve Uyum: İlk yıl gerçekçiliği
- Sektörel Bakış: Bankacılık, sanayi, tarım
- 90–180–365 Günlük Uygulama Planı
- Teknik KPI ve Hedef Örnekleri
- Sık Sorulanlar (SSS)
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS), ÇSY (Çevresel, Sosyal, Yönetişim) verilerini “rapor”dan çıkarıp yönetim kurulu ajandasına, risk yönetimine ve finansal kararlara bağlıyor. Bu yazı; yönetim, risk–senaryo, veri yönetişimi, finansallaştırma ve denetim başlıklarında uygulamaya dönük bir çerçeve sunar. Yazı İndeks İçerik İletişim ve Konuşmacı Ajansı kurucusu Yaprak Özer ile Tulip Sustainabily Merkezi Kurucusu Şafak Özsoy söyleşisinden alıntılanmıştır.
TSRS nedir ve neden şimdi?
TSRS, KGK’nın (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu) yayımladığı, IFRS temelli sürdürülebilirlik raporlama standartlarıdır. Kurumsal sürdürülebilirlik bilgilerini karşılaştırılabilir, denetlenebilir ve yatırımcı açısından karar verilebilir hale getirmeyi hedefler. Uygulamada iki eksen öne çıkar:
TSRS-1: Genel sürdürülebilirlikle ilgili beyanlar (yönetişim, strateji, risk yönetimi, ölçütler/hedefler).
TSRS-2: İklimle ilgili beyanlar (fiziksel ve geçiş riskleri, senaryo analizi, emisyonlar).
Kısacası TSRS, “hikâye”yi kurumsal risk ve finansal etki ile bağlar; denetlenebilir veri ister.
Yönetim Kurulu Ajandası: İlk 3 karar
Sahiplik ve teşvik: Sürdürülebilirlikten sorumlu yönetim kurulu gözetimi + icrada tek sorumlu direktörlük; üst yönetim KPI’larında (prim/ücret) ÇSY hedefleri.
Organizasyon ve görev tanımları: ÇSY konuları tek departmanın işi değil; risk, finans, üretim/operasyon, satın alma, İK, IT, yatırımcı ilişkileri ile ortak çalışma akışları.
Yol haritası ve takvim: TSRS-1/TSRS-2 gereklilikleri için veri envanteri, boşluk analizi (gap), senaryo çalışmaları ve denetim hazırlığı.
Risk Yönetimi ve Senaryo: İklimi iş modeline nasıl entegre ederiz?
Fiziksel riskler: Sıcak dalgaları, sel, kuraklık, yangın, deniz seviyesi vb. tesis/varlık, tedarik ve lojistik üzerindeki etkiler.
Geçiş riskleri: Karbon fiyatlaması, taksonomi, teknoloji dönüşümü, müşteri tercihi, itibar/regülasyon.
Senaryo analizi: 1,5°C / 2°C iklim senaryolarında gelir, maliyet, CAPEX/OPEX, varlık değerleri, sigorta etkisi.
Dayanıklılık planı: Varlık lokasyonu, altyapı güçlendirme, tesis taşınması, stok/tedarik stratejileri, tedarikçi çeşitlendirme.
Not: Fiziksel riskler tesis/konum özgüdür; geçiş riskleri sektör/regülasyon odaklı olur.
Finansallaştırma: “İklim etkisi” nasıl sayıya dönüşür?
TSRS mantığı, sürdürülebilirlik risk/fırsatlarının finansal etkilere bağlanmasını ister. Uygulama adımları şöyle
Etki–maliyet matrisleri: Hasar olasılığı × etki şiddeti → yıllık beklenen zarar (EAD) tahminleri.
Varlık ve yatırım etkisi: Yatırım erteleme/taşıma, güçlendirme CAPEX’i; varlık değer düşüklüğü (impairment) ihtimali.
Gelir ve maliyetler: Üretim kaybı, kalite düşüşü, enerji/su/fosil girdi maliyetleri; karbon maliyeti senaryoları.
Finansman ve sigorta: Prim artışları, muafiyetler; yeşil finansmana erişimde veri gereklilikleri.
Veri Yönetişimi: Denetlenebilir veri için asgari gereksinimler
- Veri envanteri ve sahiplik: Hangi metrik nerede, kim topluyor, hangi sıklıkla?
- Standart işletim prosedürleri (SOP): Toplama, temizleme, mutabakat (finance–ESG) ve arşiv.
- Metodoloji notları: Emisyon (S1/S2/S3), su, atık, iş güvenliği, insan hakları; kullanılan faktörler ve varsayımlar.
- İzlenebilirlik ve kanıt seti: Denetim için kaynak dosya → rapor satırı iz düşümü; değişiklik kayıtları (audit trail).
- Dijital araçlar: ERP/BI entegrasyonu, veri ambarı; manuel Excel akışlarını azaltan “single source of truth”.
Denetim ve Uyum: İlk yıl gerçekçiliği
- Önceliklendirme: İlk yıl “mükemmellik” değil, doğru kapsam ve izlenebilirlik hedeflenir.
- Düzeltme hakkı: Hatalar düzeltilebilir; karşılaştırmalı yıllar ilerledikçe önem kazanır.
- İç–dış doğrulama: Emisyon doğrulama (uygulanıyorsa), tedarikçi doğrulamaları, bağımsız güvence seviyeleri.
- Süreç olgunluğu: Denetim firmaları ESG–iklim yetkinliğini artırırken, şirketler de veri kalitesi ve metodoloji notlarını standardize eder.
Sektörel Bakış: Bankacılık, sanayi, tarım
- Bankacılık/finans: Kredi tahsisi, stres testleri, taksonomi uyumu; müşterilerde fiziksel/geçiş risklerinin ölçümü.
- Enerji yoğun sanayi (çelik, çimento vb.): Emisyon muhasebesi, yakıt/teknoloji geçişi, verimlilik ve atık ısı; S1–S2 ağırlıklı etkiler.
- Tarım/gıda: Sıcaklık, don, kuraklık ve biyoçeşitlilik etkileri; verim, kalite, tedarik güvenliği; S3 (tedarik) kritik.
90–180–365 Günlük Uygulama Planı
İlk 90 gün
- Kurul gözetimi ve icra sahibi atanması, rol ve sorumluluklar.
- Boşluk (Gap) analizi: TSRS-1 / TSRS-2 maddelerinin şirket karşılığı.
- Veri envanteri ve asgari metrik seti: Emisyon, enerji, su, atık, iş güvenliği, insan hakları, tedarik.
- Senaryo analizi çerçevesi: Varsayımlar, veri kaynakları, dış uzmanlık.
90–180 gün
- Metodoloji belgeleri ve SOP’ler; ERP/BI entegrasyonu için yol haritası.
- Tedarikçi verisi için anket/portal ve kritiklik skorlama.
- Finansallaştırma modelleri: Etki–maliyet, CAPEX/OPEX ve varlık etkileri.
- İç doğrulama ve denetim ön-kontrol.
180–365 gün
- Kurul sunumları ve hedefler/KPI setinin bağlanması (prim/ücret).
- Rapor taslağı, bağımsız güvence (varsa), yönetici beyanları.
- İlk yıl öğrenilenler → ikinci yıl veri kalitesi/karşılaştırma planı.
Teknik KPI ve Hedef Örnekleri
- Emisyonlar: S1/S2 (pazar/yerel), kritik S3 kategorileri; hedef yılı, baz yıl, %azaltım.
- Enerji: Toplam tüketim, yenilenebilir payı; enerji yoğunluğu.
- Su: Toplam çekim/tüketim, geri kullanım, su stresi yüksek bölgelerin payı.
- Atık ve döngüsellik: Tehlikeli/tehlikesiz, geri kazanım oranı.
- İSG: Kaza sıklık/şiddet (TRIFR/LTIFR), iş günü kaybı.
- Yönetişim/etik: İhlal bildirimleri, eğitim kapsama oranları, tedarikçi denetimleri.
Sık Sorulanlar (SSS)
TSRS sadece rapor mu ister?
Hayır. Yönetişim, strateji, risk yönetimi ve hedefler zinciri içinde süreç olgunluğu ister.
Yapay zeka raporu yazabilir mi?
Metin üretimini hızlandırabilir; fakat senaryo, finansallaştırma ve metodoloji insan uzmanlığı gerektirir.
İlk yıl neye odaklanmalı?
Kapsam doğruluğu, veri izlenebilirliği, metodoloji şeffaflığı ve gerçekçi hedefler.
Tedarik zinciri verisi nasıl toplanır?
Kritiklik bazlı segmentasyon (malzeme/ülke/tedarikçi), standart anket ve sözleşme hükümleri, örnekleme doğrulaması.
TSRS sürecinizi boşluk analizi → veri yönetimi → senaryo ve finansallaştırma → denetime hazır rapor akışında kurmak için bizimle iletişime geçin.
