’Mucize’ ilaçların devri kapanıyor
Novartis CEO’su Joseph Jimenez, Fortune’a yaptığı açıklamada “blockbuster” olarak tabir edilen, mucize ilaçlarla ilgili yeni bir paradigmaya işaret ediyor.
“Blockbuster”; ilaç dünyasında dünya çapında bir yıl içinde 1 milyar Dolar’dan fazla satış rakamına ulaşan ilaçlar için kullanılan bir deyim. Diğer bir deyişle ilaç sektörünün yıldızlarını ifade ediyor. Maliyetli Ar-Ge çalışmalarının ardından üretilen “mucize” ilaçlar, üreticisinin haklı sayılabilecek “tekel”inde piyasaya çıkıyor ve yıllarca süren emeğin karşılığını milyar Dolar olarak tek başlarına ödüyorlar. Sektör oyuncuları, bu yıldızları yaratmanın ve tek başlarına piyasada var olarak bir anlamda işin tadını çıkarmanın peşinde koşuyorlar. Pek çok güçlü ve iddialı ilaç firması sahip oldukları ilaç formüllerini yüksek satış tirajına sahip ilaçlara dönüştürme haklarını kaybediyorlar.
Örneğin Pfizer, 2012’de ilaç sektörünü altüst eden kolesterol ilacı Lipitor’un üzerindeki tüm ayrıcalıklılarını kaybetti. İlaç, daha ucuza satabilen ve eşdeğer versiyonlarını üretebilen şirketlerin rekabetine açıldı. Bu Pfizer için ağır bir yaraydı. İlaç firmaları bu tür kayıpların önüne geçebilmek için yeni stratejilerle yollarına devam ediyorlar.
Blockbuster üretim stratejisi işe yaramıyor. ABD’de uygulamaya koyulan “Hastanın Korunması ve Karşılanabilir Bakım Yasası” (The Patient Protection and Affordable Care Act) muadil ilaçların önünü kesiyor. Besin ve İlaç Yönetimi düzenlemelerine göre (U.S.A Food and Drug Administration) firmalar yeni ilaçlarının performansının daha iyi olduğunu kanıtlamak zorunda. Büyük ilaç firmaları için iki yol gözüküyor; ya blockbuster’lar için sahip oldukları hakları korumak uğruna savaşacaklar -ki Pfizer bu konuda birkaç başarı kazandı, Viagra’nın 2020’ye kadar patentini aldı- ya da Viagra’yı alt edecek tamamen yepyeni bir ilaç yaparak bu acımasız rekabet koşulları içinde hem sertleşme bozukluğu ve hem de kalp rahatsızlıkları yaşayan geniş bir hasta kitlesine hitap edecekler…
Bilindik bir örnek verirsek; penisilinin icadı mutlu bir kaza. Novartis’in yeni stratejisi, “aranmazken bulunan bir çeşit mutlu tesadüf” diyebileceğimiz bir durum oluşturmaya çalışmak. Aynı penisilindeki gibi… Jimenez; büyük çaptaki hasta kitlesine sahip bir rahatsızlığa odaklanmak yerine, rahatsızlıklara neden olan metabolik yollara veya belirgin biyolojik mekanizmalara odaklanacaklarının altını çiziyor.
Novartis geliştirdiği fakat rakiplerine kaptırdığı Alzheimer ilacı gibi büyük bir bilimsel buluş yapmak için varını yoğunu harcamayı artık düşünmüyor. Nadir hastalıklar ve birden fazla organı etkileyen rahatsızlıklar için yapılan ve olumlu sonuçlar aldığı ilaçlara yönelik çalışmalar yapacak. İlaçlar büyük satış rakamlarına ulaşmasa bile firma kendisi için yeni bir pazar açmış olacak.