Bazıları “Fake” Sever

Yalan başlı başına zarar verici bir durumken, toplumun en temel ihtiyaçları üzerinden yapılan yalan haber ve dezenformasyon, daha yıkıcı boyuta ulaşabiliyor. İyi tasarlanan bir yalan, doğru içerikten daha fazla etkileşim alıyor. Nedeni sadece botlar, troller ve dış mihraklar değil. Sosyal medya platformlarının özellikleri ve algoritmalar yanlış bilginin yayılmasına katkıda bulunuyor.

Sahte haberlerin doğrulanmış hikayelerden daha hızlı yayıldığı bilimsel olarak kanıtlandı. Yalan haber nasıl yayılır araştırmak için MIT veri bilimcisi Soroush Vosoughi ve ekibi Twitter’dan 12 yıllık veri topladılar. Web siteleri tarafından kontrolden geçirilerek çürütülen tweet’ler ile bot yazılımlarla oluşturulan haberleri eledikleri büyük çaplı operasyonda 3 milyon kişi Twitter’da 4,5 milyon kez 126.000 “fake news” paylaştı. Yanlış-yalan haberin yayılması, doğrulanan tweet’lere oranla daha hızlı oldu, daha yaygın bir kitleye ulaşmayı başardı.

Okurun bariz yanlışla karşılaştığında, “fake” haberleri tanıyacağını ve engelleyeceğini hayal ediyoruz, ama farklı. Sahte haberleri seviyor, arıyor ve gerçek olanlardan çok daha hızlı yayıyoruz. Yanlış bir hikâyenin retweet kazanma ihtimali, doğrulanmış haberlere göre %70 daha olası. İş, spor ve bilim gibi farklı kategori arasında en yüksek retweet siyasi haberlerde.

Sahte haberlerin yayılmasındaki en büyük etken sosyal platformların kullanıcıları, bilgi paylaşma alışkanlığı için ödüllendiren yapısı. Bu alışkanlık, sahte haber paylaşma, siyasi inanç ve eleştirel akıl yürütme eksikliği gibi faktörlerden daha etkili.

Sahte haberlerin yayılmasını önlemek için küresel düzeyde resmi ve gayrı resmi yoğun bir çaba var. Görünen o ki, yeterince etkili olamıyor. En etkili çözümün medya okuryazarlığı olduğunu söyleyebiliriz.

Kaynak:
https://www.smithsonianmag.com